DALDAN DALA

[editor]

DALDAN DALA

 

Yaklaşık yirmi yıl önce okuduğum bir rapora göre askeri uçak pilotlarının yaptığı ilk iş, modern (F4, F14, F16 gibi) uçakların kokpitlerini boydan boya kapsayan ibrelerin gereksiz olanlarını kapatmak olurmuş. İleri teknolojinin her yeteneğini kullanarak gerekli ve gereksiz her bilgiyi pilota aktaran aletler, pilotların dikkatini dağıttığından, ancak o sefer sırasında kendilerine gerekecek göstergeleri çalışır bırakırlarmış.

 

Uçakların kokpitlerini göstergelerle donatma yeteneğini getiren teknoloji, iletişim alanında da aynı düzeye ulaşmıştır. Dünyanın en ücra köşesinde olanlar bile, nerdeyse anında bütün dünyaya duyrulmaktadır. Askeri uçak pilotları gibi, insanlar da her haberle ilgileneceklerine, olanların çoğuna kulaklarını kapatmaktadır. Benim “kulaklarımı açık” tuttuğum haberlerin başkalarını ilgilendirip ilgilendirmediğini bilmememe rağmen, onlardan bazılarından söz etmek isterim.

 

Geçen Kasım’ın başında Amerika ara seçimleri oldu. Kongrede muhalefette olan Demokratlar hem Temsilciler Meclisini ve hem de Senato’yu ele geçirdiler. Yapılan anketlere göre, Irak politikası Demokratların başarı kazanmasının en önemli nedenleri arasında. Fakat Demokratların seşim başarısının Irak’ı nasıl etkileyeceği henüz bilinmemekte. Tartışılan senaryolar arasında Irak’ı üçe bölme (Ocak’ta Senato Uluslararası Komitesi başına gelecek Joe Biden’ın fikri), Amerikan askerlerini, gerektiğinde tekrar geri gelmek üzere, Küveyt gibi bir yere çekmek (Ocak’ta Temsilciler Meclisi Askeri Servis Komitesi lideri olacak John Murtha’nın fikri) ya da belirlenen bir tarifiyle bütün Amerikan askerlerini geri alma da var. Bunların hangisinin ağırlık kazanacağı Ocak^tan sonra belli olacak..

 

Irak ve Afganistanda işler gittikçe kötüye gitmekte ve İran atom bombasına gün geçtikçe yaklaşmakta. Bush’un ve Amerika’nın dünyadaki, özellikle İslam dünyasındaki, düşük itibarı, bu haberlere iyi gözle bakmamızın belki de en büyük nedenidir. Halbuki Afganistan’da Taleban ülkeyi yönetiyorken millete, özellikle kadınlara, kan kusturmuş ve ülkeyi bir cehenneme çevirmiştr. Taleban’ın başarıları, hernekadar Amerika’ya bir tokat vuruyor gibi algılansa da, sevinecek haber değildir. Öbür yandan, Amerika’nın Irak’ı işgalinin ordaki karışıklığın en büyük nedeni olduğuna inanıyorum, fakat Irak’lıların Irak’lıları öldürmelerini, Bush’un yaptıklarının saçmalığını ispatlasada, olumlu gelişme olarak göremiyorum. Iran’a gelince: Ahmedinejad’ın Amerika ve Avrupa’ya rest çekmesi hoş gelse de, yarın nükleer güce sahip komşumuzun bize de rest çekmeyeceğini nereden biliyoruz?

 

Kışın Türkiye’yi ziyaretim sırasında Danimarka’da çizilen karikatürler protesto ediliyordu, sonra Papa’nın dedikleri, sonra İsrail’in Lübnan saldırıları. Bundan altı-yedi yıl önce Amerika’nın Cincinnati kentinde bir sanat sergisi düzenlenmişti. Sergideki bir “eser” sanatkarın idrarıyla dolu bir kavanozdaki haçtı. Hiristiyan dünyasının en kutsal sembolünün idrar içinde sergilenmesi protesto edilmiş ve o eser sergiden çıkartılmıştı. Fakat o eseri yaratan artist, hiç bir zaman ölümle tehdit edilmemiş, hatta basın toplantısı yaparak kendini savunmaya bile kalkmıştı. Bu protestoyla İslam dünyasındaki protestoları kıyaslayan bir Amerikalı arkadaş bana bir soru da sormuştu: “Sudan’ın Darfur bölgesindeki soykırıma rağmen, hiçbir İslam ülkesinde bununla ilgili bir protesto olmamasının nedenlerini söyleyebilir misin? Acaba Darfur’da Müslüman Müslüman’a vurduğu için mi kimse birşey demiyor?” Arkadaşa yanıt veremediğim gibi, son Türkiye ziyaretimde (Ekim) Darfurla ilgili bilgisizlik ve ilgisizliğin beni de hayal kırıklığına uğrattığını iletmeliyim.

 

Geçenlerde bilim adamları bir kötü haber daha verdi. Küresel ısınma, kuzey iklimlerde toprağın altında saklı olan metan gazının atmosfere yayılmasına neden oluyormuş. Küresel ısınmaya karbon dioksitten çok daha büyük katkısı olan metan gazının atmosfere yayılması, küresel ısınmayı çok hızlandıracakmış. Bundan birkaç gün önce Amerikanın eski başkanlarından Bill Clinton’un kurduğu vakıf, küresel ısınmayla savaşmak amacıyla 7,5 milyar dolar para topladı. Bu arada bundan birkaç ay önce meşhur fizikçi Steven Hawking, eğer dikkat etmezsek dünyamızın Venüs gibi olabileceğini ve yüzeyde hararetin 300 derece santigrata kadar çıkabileceğini söylemişt. Steven Hawkings’in uyarısı, işlerin o kadar da iyiye gitmediğini bana kanıtladı. Küresel ısınmanın da hepimizi ilgilendiren bir şey olduğuna inanıyor ve Clinton vakfı ve diğer çalışmaların bu promlemi başarıyla çözeceklerini umuyorum.

 

Yine bilim adamlarından gelen bir haber daha ilgimi çekti. Neandertal denen ve insana çok benzeyen bir varlığın uzun zaman öncesi Avrupa’da yaşadığı biliniyordu. Beyin hacimlerinin modern insanlardan daha büyük olması bazı Avrupalı şövanistler tarafından Avrupalıların daha üstün yaratıklar oluşlarının nedeni olarak öne sürülmüştü. Onlara göre, Neandertal’larla Afrika’dan gelen “modern” insanın bileşimi “Avrupalıları” yaratmıştı. Yaklaşık on yıl önce bunun doğru olmadığını ve modern insanla Neandertal’ların (DNA testlerin sonucu) hiç bir zaman çiftleşmediğini okumam beni çok sevindirmişti. Bilim adamlarının yeni raporu Neandertal’ların 28,000 öncesine kadar (eskiden en fazla 30,000 yıl önce deniyordu) Avrupa’da olduğu, bir mağarada bulunan kemiklerle tespit edildiğiyle ilgiliydi. Bu mağarada yaşayanlar da, diğerleri gibi “modern” insanlar tarafından yok edilmişti. Bilim adamlarına göre Afrika’dan çıkan atalarımız Avrupa’daki Neandertalleri de, Asya’daki Yetiler (uzun boylu beyaz kıllarla kaplı insana çok benzeyen yaratık) gibi yok etmişlerdi. Kendimize benzemeyen yaratıkları yok etme acaba genlerimize işlenen bir özellik midr?

 

İlgimi çeken birçok haber daha var ve eminimki hepimizin ilgi listeleri değişiktir. Önemli olan hepimizin aynı haberlerle ilgilenmemiz değildir. Önemli olan bizi ve geleceğimizi etkileyen olayları önyargısız izlemek, onlar hakkında elimizden geldiği kadar “haber” toplamaktır. Sizleri ilgilendirenler nelerdir?